همانگونه که کسبه بازار به طور روزمره نرخ لحظه ایی بازار ارز و طلا را رصد می کنند و متناسب با نوسانات بازار اقدام به خرید و فروش یا افزایش نرخ کالاهایشان (!؟) می کنند؛ توجه به المان های مختلف اطلاعاتی در اداره و پیشبرد برنامه ریزی های یک فروشگاه اینترنتی لاجرم ضروری و حتی حیاتی است. بنابراین فراخور کار روزمره ام که بخشی از آن برنامه ریزی سازمانی است؛ اخبار منتشره در سایت های خبری، شایعات فضای مجازی، نرخ لحظه ایی بازار ارز و طلا را چک می کنم.
امروز به مصاحبه ایی با عنوان « مستکبر قاچاقچی کالاهای بنجل است نه کارخانه‌دار » برخوردم همانگونه که از عنوانش پیداست بخشی از این مصاحبه که به مناسبت شعار سال انتخاب و منتشر شده است،به حمایت از تولید کننده اهتمام ویژه ایی شده است و متناسب با همین نسبت و البته ریسک فعالیتی که تولید کننده به جان خریده است این عنوان را برای مقاله برگزیده اند.
البته کلیت مصاحبه مرتبط با شرایط اقتصادی و موانع تحقق شعار سال است. در بخشی از این مصاحبه می خوانیم:
«وقتی می گوییم رونق تولید منظور از لفظ تولید، هم تولید محصول هست و هم تولید خدمات فنی و نیز ایجاد ارزش افزوده و یا زنجیره ارزش و همچنین وقتی می گوییم رونق تولید اتفاق بیافتد از یک رابطه ی علت و معلولی ساده صحبت نمیکنیم مثل اصول علوم فیزیکی نیست که مثلا اگر گرما مهیا بشود آب در فلان نقطه به جوش می آید که بگوییم اگر فلان موضوع محقق بشود تولید هم رونق میگیرد . امر تولید پیچیده و به شاخصه ها و عوامل متعدد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی ، تقنینی، شرایط بین المللی و.. بستگی دارد؛ لذا بایستی از منظر مختلف به موضوع تولید بررسی شده و توجه شود و مسئولان باید در حوزه های مختلف سیاست گذاری و برنامه ریزی کنند و اگر می خواهند تولید رونق پیدا کند به همه عوامل توجه نمایند. به عنوان مثال ساحت فرهنگ که مبنای تمام کنش ها، رفتارها و تصمیمات و کارهای در زندگی ما بسیار مهم است و نمی توان این ساحت را در تبیین اقتصاد، رونق تولید و سرمایه گذاری نادیده گرفت. مقوله ی فرهنگ که به تعریف اکثر جامعه شناسان مجموعه ای از باورها، بینش ها، رسوم، آداب وآیین های یک جامعه است در طول توسعه اقتصادی جای دارد و نه در عرض آن. پس برای شکل‌گیری اقتصاد مقاومتی در جامعه ابتدا باید به مقوله فرهنگ تحول و دگرگونی بر مبنای صحیح دست یافت، اقتصاد ضعیف را متحول و تحولات فرهنگی متناسب با مختصات اقتصاد مقاومتی پدید آورد.بحث تولید را میتوان از منظر مسئولان، مالکان و کارفرمایان، نیروی کاربنگاههای اقتصادی و ذینفعان (مردم) مورد واکاوی قرار داد »
در جای دیگر از این مصاحبه آمده است:
« هرگاه صحبت از تولید و رونق میشود در ذهنمان کارخانه های بزرگ صنعتی و شهرکهای صنعتی که صدای ماشین آلاتش گوش فلک را کر کرده و دود از دودکشهای آن به هوا بلند است، تداعی میشود در صورتی که رونق تولید نه فقط به صنایع بزرگ و سنگین و بالادستی بلکه بیشتر به توسعه بنگاههای کوچک و زنجیره ارزش در صنایع کوچک پایین دستی و حتی تولیدات مشاغل خانگی بستگی دارد.
متولیان استاندارد و بهداشت بیشتر موارد مانع تولیدند تا رونق، مثالی بزنم که مطلب به خوبی بیان شود؛ در تمامی دنیا حتی کشورهای پیشرفته، تولید محصولات غذایی اُرگانیک و خانگی مواد غذایی غیر کارخانه ای و غیر کنسروی گرانتر وطرفدار بیشتری دارند، چون برخی حاضرند برای خرید محصولات خانگی ارگانیک سالم تر مثلا برای مربای خانگی که مواد نگهدارنده ندارد و تازه تر تولید می شوند پول بیشتری بپردازند، لذا مشاغل خانگی هم رونق خوبی دارند، اما در کشورما برعکس است، به جای فرهنگ سازی و آموزش برای تولید سالم و بهداشتی و تأکید بر رعایت وجدان کاری و اینگونه مسائل، متولیان مربوطه به بهانه عدم استاندارد و نداشتن کد بهداشتی و فلان آرم و سیب سلامت و… جلوی عرضه و فروش محصولات خانگی را میگیرند.»
از این مصاحبه و حرف های درست و صحیحش که بگذریم می رسیم به این نقطه که اولا چرا جامعه ما با چنین وضع اقتصادی دست و پنجه نرم می کند؟ ثانیا از بین همه حرف های زیبا و قشنگ و فریبنده کارشناسان و صاحب نظران امر و حتی نسخه های موجود توسعه باید کدام را انتخاب کنیم و از کجا شروع کنیم تا پیشرفت اقتصادی نصیب مان بشود؟
برای این دو پرسش جواب بسیار و البته مطول است اما به طور ایجاز می توان گفت که خمودگی و ایستایی جامعه ایرانی در بستر ناآرام جهانی که پویایی ویژگی بلامنازعش است مهمترین دلیل عقب افتادگی اقتصادی مان است. اما علت آشفتگی وضع اقتصادی امروزمان را بایستی در استفاده معجون وار از نسخه ها بدانیم یا بهتر بگوییم وقتی نقشه راه و ایده نداشته باشیم به هر نقشه و ایده و برنامه ایی چنگ می زنیم. پیش از پاسخ به پرسش دوم هم بایستی به یک نکته ظریف اشاره کنیم.
اقتصاددانان درست می گویند اقتصاد یک علم است اما متاسفانه گاها از این موضوع غفلت می کنندکه اقتصاد و مفاهیمش در متن نظام سازی های اقتصادی و نظام مرجع انسانی خواستگاه آن علم تجربی معنا ، شکل و ساختار می یابد. به گونه ایی که کمونیست ها از نظام کمونیستی و نظام سرمایه داری سخن می گویند و لیبرال ها از نظام بازار آزاد یا نظام بازار سخن می گوید.
هر کدام از این ساختارهای فکری هم فراخور مباحثی که مطرح می کنند به بسط و رشد گفتمان علمی خویش می پردازند و ابزارسازی های لازم را برای نظام اقتصادی خاص خود می کنند. به عنوان مثال نظام کمونیستی از واژه سرمایه داری استفاده می کند در حالیکه لیبرال ها از واژه بازار یا بازار آزاد استفاده می کنند.
حال بر می گردیم به جواب پرسش دوم؛ ایرانیان نیز برای رسیدن به یک اقتصاد پیشرفته یا مثل وضعیت کالایی باید بیایند و واردات را سرلوحه خودشان قرار دهند که در این صورت ایران و ایرانی جایگاه خاصی در اقتصاد بین الملل نخواهد داشت و در بهترین حالت یک پیاده نظام یکی از نظام های موجود خواهد بود یا باید خودش دست به کار شود واژه پردازی و گفتمان سازی و در نهایت نظام سازی اقتصادی متناسب با فرهنگ ایرانی را پایه گذاری و بنا کند.
کاربری واژگانی همچون اقتصاد مقاومتی یا مستکبر قاچاقچی مصادیقی از تلاش برای محتواسازی، مفهوم پردازی و ساخت و پرداخت یک گفتمان جدید مبتنی بر آموزه های قرآنی بر پایه ی فرهنگ ایرانی – اسلامی است تا شاید به نظام سازی مدنظرمان نیز بیانجامد.
بنظر می رسد لازمه ی یک اقتصاد پیشران برای ایران در عالم، که هم نقش مناسبی در اقتصاد بین الملل ایفا کند و هم تعامل مناسبی با اقتصاد های ملی پیشرفته و حتی نوظهور داشته باشد، تعلق آن به یک گفتمان اقتصادی بومی و تمدنی است.
ثبت دیدگاه