ایران به دنبال ساخت جزایر مصنوعی در خلیج فارس و پیامدهای آن

طبق اعلام مدیرعامل سازمان منطقه آزادکیش، قرار است قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) سپاه پاسداران به سفارش این سازمان، در خلیج فارس اقدام به ایجاد جزایر مصنوعی نماید که در شرایط کنونی کشور می تواند پیامدهای متعدد اقتصادی و سیاسی برای کشور داشته باشد.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری از همدان – طی سال های اخیر، ساخت جزایر مصنوعی از سوی کشورهای امارات و به دنبال آن قطر و بحرین، در آب های خلیج فارس به صورت چشمگیری رو به افزایش بوده است . افزایش این ساخت و سازها ، علاوه بر آن که بر اقتصاد ایران تأثیر به سزایی داشته است باعث شده که این کشورها ادعایی جدیدی در مورد منابع نفتی و گازی کشورمان مطرح نمایند و باعث افزایش تنش در منطقه گردد. در این رابطه خوشبختانه قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء ( ص) در حال عملیاتی ساختن پروژه ساخت جزایر مصنوعی در خلیج فارس می باشد که با اجرای آن علاوه بر آن که باعث خنثی شدن نقشه های کشورهای عربی خواهد شد، می تواند در زمان کنونی که کشور تحت تأثیر تحریم های شدید نفتی آمریکا قرار دارد با جذب سرمایه گذاران خارجی و داخلی ، این تحریم ها را بی اثر نماید.

جزیره مصنوعی چیست؟

جزیره مصنوعی به خشکی تلقی می‌شود که به روشهای طبیعی ساخته نمی شود بلکه در دریاها، رودخانه ها و  دریاچه ها توسط انسان ها ساخته می‌شوند و اکوسیستم آن به دست انسان ها طراحی می‌شود. با پیشرفت های متعددی که طی سال های اخیر در حوزه های متعدد به وجود آمده است شرایط را برای ساخت جزایر مصنوعی برای انسان ها فراهم آورده است.

اندازه جزایر مصنوعی با توجه به کاربرد آن ها متفاوت می باشد ، و از جزایر کوچک در اندازه یک ساختمان تا جزایری که تمامی یک شهر را در خود جای می‌دهند متغیراست ونوع مصالح مورد استفاده برای ساخت آن نیز می‌تواند از چوب‌و‌بتون گرفته تا شن‌وماسه و سیمان باشد. اهداف ساخت جزایر مصنوعی نیز می تواند متفاوت می باشد گاهی ممکن است هدف ساخت یک جزیره گسترش شهر‌ها و یا ساخت فرودگاه‌ها و بنادر باشد و گاهی ممکن است به دلیل مقاصدی همچون حفاظت در برابر سیل ، گردشگری و یا ایجاد مناطق حفاظت‌ شده ‌ی حیات ‌وحش  به بهره برداری برسند.

جزیره‌ی دره ‌البحرین

از لحاظ حقوقی نیز، بر اساس کنوانسیون سازمان ملل ، جزایر مصنوعی جایگاه حقوقی و قانونی خاصی ندارند و از لحاظ قوانین و نحوه ی ادراه آن، بر اساس قوانین نزدیک‌ ترین ساحل به آن اداره می شوند .

 چرا کشورها به دنبال ساخت جزیره مصنوعی می روند ؟

یکی از دلایل اصلی که کشورهای مختلف در سرتاسر جهان به دنبال ساخت جزایر مصنوعی هستند به رخ کشیدن قدرت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی برای جذب گردشگران می‌باشد. امروزه در بسیاری از کشور های جهان با هدف ارتقای صنعت گردشگری و ایجاد زمین کشاورزی، شهرک های دانشگاهی و حتی ساخت فرودگاه ها، به ساخت جزیره های مصنوعی یا دست‌ ساز روی می آوردند. اما برای برخی از کشورها علاوه بر منافع اقتصادی ، به خاطر بالا آمدن سطح آب اقیانوس‌ها و احتمال کاهش مساحت خشکی‌ها، رو به ساخت جزایر مصنوعی آورده اند. کشورهای هلند و ژاپن جزء کشورهایی هستند که به دلیل کمبود زمین این نوع جزایر را احداث نموده اند.

فرودگاه کوبه (Kobe Airport) در  ژاپن

با معروف ترین جزایر مصنوعی جهان آشنا شوید

در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان رو به ساختن جزایر مصنوعی آورده اند تا علاوه بر افزایش سطح خشکی در کشورشان بتوانند با کسب درآمد از طریق توریست ، به منابع مالی کشورشان بیفزایند که از جمله این کشورها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- جزیره مروارید قطر (Pearl Qatar)

مروارید قطر، یکی از جزیره‌ های مصنوعی معروف در جهان می باشد که در نزدیکی دوحه پایتخت این کشور احداث شده است. این جزیره که ۴ میلیون متر مربع وسعت دارد، تنها مکانی در قطر است که امکان اعطای مالکیت آن به اتباع خارجی وجود دارد . این جزیره دارای ۵۰۰۰ نفر جمعیت می باشد که بیشتر ساکنان آن از افراد مشهور و ثروتمند از سایر کشورها می باشند .

2- جزیره‌ی نخل جمیرا در امارات متحده‌ی عربی

نخل جمیرا امارات ، جزء زیباترین جزیره های مسکونی در جهان شناخته می شود. ساخت این جزیره در سال ۲۰۰۱ آغاز شد و تاکنون مقامات این کشور در حال توسعه و افزایش خشکی آن هستند . این مجمع‌ الجزایر توسط شرکت نخیل (Nakheel) به بهره برداری رسیده است . این جزیره از سه بخش تنه، تاج و هلالی تشکیل شده است و مرکز تجمع هتل‌ های ساحلی پنج‌ ستاره و ویلا‌ها است .

 3- فرودگاه بین‌المللی کانزای (Kansa) در ژاپن 

فرودگاه بین‌المللی Kansa، که یکی از مهمترین فرودگاه ‌ها ژاپن محسوب می شود در یکی از جزیره‌ ی مصنوعی این کشور در مرکز خلیج اوساکا  واقع ساخته شده است. این فرودگاه دو پایانه دارد که یکی برای پروازهای داخلی و بین‌ المللی و دیگری برای پروازهای خطوط هوایی ارزان استفاده می شود . این فرودگاه در سپتامبر ۱۹۹۴ توسط معمار ایتالیایی به نام  “Renzo Piano” طراحی و ساخته شد .

4- جزایر خزر در آذربایجان

این جزایر که با عنوان جزایر کاسپین (Caspian) نیز شناخته می‌شوند، دارای 41 جزیره مصنوعی کوچک و بزرگ می باشد که در جنوب باکوی آذربایجان ، در مساحتی حدود ۳۰۰۰ هکتار از دریای خزر ساخته شده است . قرار است که مناطق مسکونی، هتل، بیمارستان، مهدکودک، دانشگاه‌ ها، مدارس، مراکز خرید، مسیر مسابقه ‌ی فرمول یک و برج آذربایجان در آن به بهره برداری برسد .

5- جزیره‌ی Balboa در کالیفرنیای آمریکا

جزیره‌ی Balboa که در “نیوپورت بیچ”  کالیفرنیا واقع شده،  از سه جزیره‌ ی مصنوعی به نام ‌های  Little Balboa ، Balboa و Collins  تشکیل شده است که از طریق پل و یا قایق ‌های مسافربری در دسترس قرار دارند. این مجموعه در اوایل دهه‌ی ۱۹۰۰ ساخته شده و یکی از مناطق مسکونی و تفریحی مورد علاقه ‌ی مردم در این منطقه است .

ورود ایران به ساخت جزایر مصنوعی در خلیج فارس

با توجه به مزایای گسترده ای که احداث جزایر مصنوعی می تواند برای یک کشور در پی داشته باشد جمهوری اسلامی ایران نیز طی سال های اخیر مطالعات و اقدامات لازم را برای احداث این جزایر در کشور انجام داده است و طبق تفاهم نامه ای که در این زمینه بین مدیرعامل سازمان منطقه آزادکیش و سعید محمد فرمانده  قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء ( ص) امضا شده است قرار است تا چند ماه دیگر مراحل ساخت این جزایر شروع شود.

مظفری مدیرعامل سازمان منطقه آزادکیش در مورد احداث این جزایر گفت:

 « با توجه به این که کیش میزبان طرح های بزرگ و در سطح ملی است،  کیفیت انجام طرح برای سازمان منطقه آزاد کیش حایز اهمیت است. بنابر این سازمان سعی دارد با بهره گیری از ظرفیت شرکت های مطرح داخلی گام های اساسی را در زمینه رشد و توسعه کیش و عملی نمودن ماموریت های این سازمان بردارد. با اجرایی شدن این تفاهم نامه، سازمان منطقه آزاد کیش صاحب جزیره مصنوعی به ابعاد 500 هزار متر مربع می شود که برای آن کاربری های تفریحی ومسکونی در نظرگرفته شده است . »

تکمیل مطالعات و اجرای پروژه عملیات لایروبی حوضچه شرقی بندرتجاری کیش و احداث جزیره مصنوعی به صورت طرح  وساخت (EPC) که شامل طراحی و مهندسی ساخت این جزیره مصنوعی، ساخت دایک موقت، لایروبی، استحصال و تراکم دینامکی  از جمله مفادی است که در تفاهنامه مذکور به امضا دو طرف رسیده است .

پیامدهای اقتصادی و سیاسی ساخت جزیره مصنوعی در خلیج فارس برای ایران

ساخت جزایر مصنوعی در خلیج فارس توسط کشورمان می تواند پیامدهای مثبت گسترده ای  در زمینه های سیاسی، اقتصادی  و ژئوپلیتیک به همراه داشته باشد که در ادامه به تعدادی از آن ها خواهیم پرداخت.

1- رهایی از اقتصاد نفتی

به لحاظ اقتصادی،‌ ساخت جزایر مصنوعی در کشورمان میتواند به توسعه پایدار اقتصادی کشورمان منجر شود. پیامدهای مثبت جزیره سازی مصنوعی در خلیج فارس آن است که ایران می تواند از اقتصاد وابسته به نفت رهایی یابد. امارت متحده عربی به عنوان یک مثال موفق در این زمینه برای کشور محسوب می شود، این کشور تا حدود 70 سال پیش اقتصادش بر پایه صنعت ماهیگیری و صید مروارید استوار بود، اما از سال ۱۹۵۰ که نفت در آنجا کشف شد و در سال ۱۹۶۲ که امارات اقدام به صادرات نفت کرد اقتصاد این کشور پیشرفت زیادی کرد. البته این کشور با برنامه ریزهایی که انجام داده است به دنبال آن است که اقتصاد خود را از وابستگی به نفت رهایی دهد، در این زمینه، با توجه به آب و هوای منحصربه فرد خلیج فارس، این کشور اقدام به ایجاد جزایر مصنوعی فراوانی نموده است که با استفاده از صنعت گردشگری درآمدها هنگفتی سالانه به دست می آورد. ایران نیز می تواند با احداث جزایر مصنوعی وضعیت توریستی کشور را بهبود ببخشد و از وابستگی به درآمدهای نفت به مرور زمان رهایی یابد.

2- جذب سرمایه گذاری خارجی و داخلی برای دور زدن تحریم های آمریکا

طی سال های اخیر، ساخت جزایر مصنوعی توسط امارات، باعث افزایش ظرفیت جذب سرمایه از سراسر دنیا به این کشور شده است که متأسفانه پیامدهای منفی اقتصادی فراوانی را نیز برای کشورمان در پی داشته است. ساخت این جزایرباعث شده است تا ظرفیت جذب مهاجر به این کشور افزایش یابد، همچنین وابستگی اقتصادی امارات به نفت و گاز از بین برود؛ این امر، باعث فرار سرمایه های ایرانی به سمت امارات شده است به طوری که در بحران اقتصادی جهان بیش از ۶۵۰۰ شرکت  ایرانی با بیش از ۴۰۰ میلیارد سرمایه در این کشور فعالیت می کردند.

با توجه به شرایط کنونی کشور و تحریم های آمریکا ، درآمدهای کشورمان به صورت محسوس کاهش یافته است . ایران با ساخت جزایر مصنوعی در مراکز اقتصادی و بنادر کشور، علاوه بر جذب توریست می تواند مانند کشور امارات علاوه بر جذب سرمایه گذاران داخلی نظر سرمایه گذاران خارجی را برای سرمایه گذاری در کشور جلب نمایند و تحریم های آمریکا را بی اثر نماید.

3- جلوگیری از سوء استفاده از منابع گازی ، نفتی و استراتژیکی کشور

افزایش ساخت جزایر مصنوعی توسط کشورهای حوزه خلیج فارس می تواند از نظر سیاسی و امنیتی کشور را با مشکل رو به رو کند. چرا که افزایش این جزایر می تواند باعث ایجاد ادعاهایی در مورد منابع زیرزمینی انرژی ایران به واسطه  نزدیکتر شدن جزایر مصنوعی به ابوموسی شود، همانند مشکل فعلی ایران با قطر در مورد عسلویه و برداشت بیشتر قطر از حوزه مشترک گازی. همچنین افزایش و نزدیک شدن این جزایر مصنوعی به مرزهای کشورمان در حوزه خلیج فارس می تواند آثاری را نیز بر جزایر سه گانه داشته باشد و تنش بر سر مالکیت بر این جزایر  را جهانی کند. در واقع  تاکنون اختلاف  بر سر جزایر سه گانه  بین ایران و امارات بوده است؛ اما با ساخت جزایر می تواند به نگرانی جهانی تبدیل شود. اما با ساخت جزایر مصنوعی توسط کشور می توان توطئه کشورهای عربی را خنثی کند.

منبع : stnews.ir